DEVAM: 180-181.
Teşehhüdde (Parmakla) İşaret Etmek
حَدَّثَنَا
إِبْرَاهِيمُ
بْنُ
الْحَسَنِ الْمِصِّيصِيُّ
حَدَّثَنَا
حَجَّاجٌ عَنْ
ابْنِ
جُرَيْجٍ
عَنْ زِيَادٍ
عَنْ مُحَمَّدِ
بْنِ
عَجْلَانَ
عَنْ عَامِرِ
بْنِ عَبْدِ
اللَّهِ عَنْ
عَبْدِ اللَّهِ
بْنِ
الزُّبَيْرِ
أَنَّهُ
ذَكَرَ أَنَّ
النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَّمَ
كَانَ
يُشِيرُ
بِأُصْبُعِهِ
إِذَا دَعَا
وَلَا
يُحَرِّكُهَا
قَالَ ابْنُ
جُرَيْجٍ
وَزَادَ
عَمْرُو بْنُ
دِينَارٍ قَالَ
أَخْبَرَنِي عَامِرٌ
عَنْ أَبِيهِ
أَنَّهُ
رَأَى النَّبِيَّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ يَدْعُو
كَذَلِكَ
وَيَتَحَامَلُ
النَّبِيُّ
صَلَّى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمَ بِيَدِهِ
الْيُسْرَى
عَلَى
فَخْذِهِ
الْيُسْرَى
Abdullah b. ez-Zübeyr
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre:
Hz. Nebi (ka'de'de) duâ
ettiği zaman parmağı ile işaret eder o'nu hareket ettirmezdi.
İbn Cüreyc dedi ki: Amr
b. Dinar şunu da ilave etti: "Âmir'in babası (Abdullah b. ez-Zübeyr)'den
rivayet ettiğine göre, o (Abdullah) Resûlullah (s.a.v.)'i böylece (hareket
ettirmeden) işaret ederken ve sol kolu sol uyluğunun üzerine yüklenirken gördü.
"
Diğer tahric: Nesâî,
sehv
AÇIKLAMA:
Bu hadis-i şerif Hz.
Nebi'in ka'dede duâ ederken parmağını
kaldırdığını bildirmektedir.Bu
duâ "ettehiyyâtu'dur, ya da onun içindeki "eşhedii en lâ ilahe
illallah" kelimesidir.
Bu rivayette,
Resûlullah'ın parmağını hareket ettirmediğinin serahaten bildirilmesi, işaret
ederken parmağın hareket ettirilmeyeceğim söyleyen Hanefî ve Şâfiîlerin
delillerindendir. Bu görüşte olanlar Beyhakî'nin, Resûlul-iah'ın parmağını
hareket ettirdiğine dair olan rivâyetindeki hareketi işarete hamletmişler,
hareketin tekrarına delâlet olmadığını söylemişlerdir. Bazı Hanefîler, parmağı
'iâ ilahe" derken kaldırılıp, "illallah" derken indirmenin bir
nevi hareket olduğunu söyleyerek kendilerini aynı zamanda bu hadisle de amel
etmiş sayarlar.
İşaret ederken parmağın
sağa-sola hareket ettirileceğini söyleyen Mâlikîlere göre ise, üzerinde
durduğumuz hadisin, hareketin daima vâcib olmayıp hareket ettirmemenin de caiz
olduğuna işaret etmek için vârid olduğunu söylerler.
İşaretin ne zaman
yapılacağı ve bu konudaki ihtilâflar, bu babın ilk hadisinin izahında
açıklanmıştır. Parmakların ne zaman yumulacağı konusu da ihtilaflıdır.
Şafiî, Hanbelî ve
Mâlikilere göre teşehhüd için oturulduğunda parmaklar yumulur, Hanefî
mezhebindeki muteber görüşe göre oturulunca önce parmaklar uyluk üzerine düz
olarak konulur, şehâdet parmağı kaldırılacağı zaman diğer parmaklar da yumulur.
Hadisin sonunda İbn
Cureyc'in sözünün nakledilmesinin sebebi İbn Cüreyc'in bu hadisi iki ayrı
râviden naklettiğine işarettir. Yani İbn Cureyc bu hadisi hem Ziyâd'dan baştaki
metinle; hem de Amr b. Dinar'dan sonraki ilâve ile rivayet etmiştir.
Hz. Nebi'in sol eli ile
sol uyluğu üzerine yüklenmesinden mak-sad, elini uyluğu üzerine yayar bir
vaziyette koyduğuna işarettir.